TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
– Tên luận án: “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng nông nghiêp Đồng bằng sông Cửu Long”
– Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 62620115
– Họ tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Lương Term: 2015 – 2019
– Người hướng dẫn: Pgs.Ts Võ Thành Danh – Trường Đại học Cần Thơ
– Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Mục tiêu của luận án “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long” nhằm làm rõ nguồn gốc tăng trưởng của gia tăng sản lượng cũng như gia tăng năng suất các yếu tố của nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giai đoạn 1995 – 2020, từ đó là cơ sở cho những đề xuất các hàm ý chính sách cho nông nghiệp ĐBSCL trong tương lai. Số liệu được sử dụng cho luận án được thu thập từ Niên giám thống kê, Điều tra mức sống dân cư, và Điều tra nông thôn, nông nghiệp và thủy sản. Luận án sử dụng mô hình ước lượng trung gian (PMG – Pooled Mean Group) nhằm đánh giá tác động trong dài hạn lẫn ngắn hạn của các yếu tố đầu vào đến tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL. Tiếp theo, bằng kỹ thuật phân tích bao dữ liệu, luận án đã phân tích được các yếu tố cấu thành của tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp. Chất lượng các yếu tố đầu vào, khả năng tiếp cận tín dụng, các yếu tố thuộc về vấn đề quản lý kinh tế – hành chính, biến về chuyển dịch sản xuất nông nghiệp được chỉ ra là những nhân tố tác động đến tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp của nông nghiệp ĐBSCL. Với những kết quả đạt được, luận án đã đề xuất một số hàm ý chính sách để nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL trong bối cảnh mới cũng như thách thức mới.
Từ khóa: Đồng bằng sông Cửu Long, PMG, Tăng trưởng nông nghiệp, TFP.
2. Những kết quả mới của luận án
Thứ nhất, với kỹ thuật ước lượng PMG cho thấy sự tác động trong ngắn hạn lẫn dài hạn của các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL và tốc độ điều chỉnh để trở về trạng thái cân bằng trong dài hạn của tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL chỉ ở mức 10,74%/năm. Kết quả ước lượng PMG cũng cho thấy KH – CN tác động đến tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL thông qua vốn vật chất lớn hơn so với tác động thông qua lao động. Thứ hai, áp dụng phương pháp ước lượng DEA – Malmquist theo tối đa hóa đầu ra cho thấy hiệu quả kỹ thuật trung bình của nông nghiệp ĐBSCL ở mức 80,04% với sự đóng góp của hiệu quả kỹ thuật thuần là 88,28% và hiệu quả theo quy mô 90,67%. Kết quả trên cho thấy sự tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL trong giai đoạn nghiên cứu là do sự mở rộng về quy mô sản xuất. Trong giai đoạn 1995 – 2020, tổng mức tăng tích lũy của TFP nông nghiệp ĐBSCL là 64,13% cho cả giai đoạn (2,97%/năm) là do sự đóng góp của công nghệ với mức độ đóng góp là 3,22%/năm, còn hiệu quả kỹ thuật lại làm giảm TFP với mức 0,25%/năm. Thứ ba, kết quả ước lượng mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng TFP bằng ước MLE cung cấp bằng chứng thống kê cho kiểm định giả thuyết H3 và H4 về ảnh hưởng của các yếu tố chất lượng đầu vào, cũng như tác động của chuyển dịch sản xuất nông nghiệp ở ĐBSCL. Cụ thể, hệ số tác động của Tỷ lệ diện tích nông nghiệp được đầu tư thủy lợi (đo lường chất lượng của đất canh tác) có hệ số là 0,3434; Quy mô sản xuất của nông hộ (sự ảnh hưởng của kỹ thuật canh tác đến hiệu quả sản xuất) là 0,2728, hệ số tác động của Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (sự tác động của năng lực quản lý – điều hành của nhà nước) là 0,5262 là các yếu tố có tác động cùng chiều, còn tỷ lệ đất lúa tác (tác động của chuyển dịch sản xuất) động ngược chiều đến tăng trưởng TFP ở mức 0,0379.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Về mặt khoa học: Thứ nhất, luận án đã hệ thống cơ sở lý thuyết và thực nghiệm về tăng trưởng nông nghiệp, từ đó mô tả bức tranh đầy đủ, chi tiết và khoa học về các lý thuyết tăng trưởng kinh tế và tăng trưởng nông nghiệp cũng như thực trạng của các nghiên cứu thực nghiệm về tăng trưởng nông nghiệp. Thứ hai, luận án đã sử dụng các kỹ thuật ước lượng bảng hiện đại để phân tích tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng nông nghiệp trong ngắn hạn và dài hạn, tốc độ điều chỉnh để trở về trạng thái cân bằng. Thứ ba, luận án đã xem xét sự ảnh hưởng của các yếu tố ảnh hưởng tăng trưởng nông nghiệp trong các trường hợp của tiến bộ công nghệ khác nhau, trên cơ sở đó kiểm định sự lan tỏa của chi tiêu KH – CN đến tăng trưởng nông nghiệp thông qua vốn vật chất, lao động và độc lập. Thứ 4, luận án đã xây dựng mô hình ước lượng các yếu tố ảnh hưởng đến TFP trong điều kiện sản xuất mới của vùng nghiên cứu.
Về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án là tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp từ Trung Ương đến các địa phương trong việc xem xét, đánh giá và hoạch định cho mục tiêu phát triển nông nghiệp, nông thôn ĐBSCL trong tình hình sản xuất mới.
Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu: mặc dù luận án đã phân tích sâu về tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL, tuy nhiên luận án cũng không tránh khỏi những hạn chế và vì vậy cần những nghiên cứu trong tương lai, bao gồm: nghiên cứu về sự tác động của điều kiện bất lợi tự nhiên cũng như là sự tác động về phía cầu đến tăng trưởng nông nghiệp ĐBSCL.
