TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: “Phân tích tiềm năng các nguồn nước cấp phục vụ lựa chọn quy hoạch chiến lược an toàn cấp nước đô thị vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long: Trường hợp nghiên cứu thành phố Sóc”
Chuyên ngành: Môi trường đất và nước Mã ngành: 62440303
Họ và tên NCS: Đinh Diệp Anh Tuấn
Người hướng dẫn:
Người hướng dẫn chính: PGS.TS Nguyễn Hiếu Trung;
Người hướng dẫn phụ: PGS.TS Assela Parthirana.
Cơ sở đào tạo: Khoa Sau Đại Học – Trường Đại Học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa diễn ra nhanh chóng đã làm gia tăng nhu cầu cấp nước và đặt ra những áp lược khai thác nguồn nước cho các đô thị vùng ven biển ĐBSCL. Tuy nhiên, công tác đảm bảo an toàn cấp nước đang đối mặt với nhiều khó khăn bởi những thay đổi bất định của các nguồn nước trong bối cảnh tác động biến đổi khí hậu và nước biển dâng hiện nay. Vì vậy, Luận án “Phân tích tiềm năng các nguồn nước cấp phục vụ lựa chọn quy hoạch chiến lược an toàn cấp nước đô thị vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long: Trường hợp nghiên cứu thành phố Sóc” được thực hiện nhằm nghiên cứu, xây dựng khung khái niệm phương pháp thiết lập kế hoạch cấp nước thích nghi (CRWSF) cho vùng ven biển ĐBSCL. Các nội dung chính của Luận án gồm:
Chương 1 mô tả tính cấp thiết nghiên cứu về vấn đề trên, mục tiêu nghiên cứu, những giả thuyết và câu hỏi nghiên cứu, ý nghĩa và điểm mới của Luận án.
Tổng quan về đặc trưng thủy văn và tài nguyên nước ở khu vực nghiên cứu, thách thức khó khăn của cấp nước trên thế giới, tại vùng nghiên cứu , đặc điểm và hiện trạng công tác ở vùng nghiên cứu, những cách tiếp cận, phương pháp đánh giá, thiết lập kế hoạch cấp nước cũng như ưu khuyết điểm của từng phương pháp, tất cả được trình bày chi tiết qua Chương 2.
Chương 3 trình bày chi tiết giới hạn, cách tiếp cận và các phương pháp được áp dụng trong nghiên cứu này. Nghiên cứu đã áp dụng cách tiếp cận đánh giá tổn thương hạ tầng cấp nước từ dưới lên với sự kết hợp 3 phương pháp quy hoạch thích ứng biến đổi khí hậu gồm: ngưỡng tiếp cận thích ứng, đánh giá lộ trình thích ứng và phân tích thực tế phương án. Qua đó hình thành các bước nghiên cứu được thực hiện liên hoàn, gồm: (1) Đánh giá hiện trạng tiềm năng khai thác nguồn nước, (2) Thiết lập kịch bản nhu cầu cấp nước, (3) Tông hợp giải pháp cấp nước hiện có và theo quy hoạch, (4) Xác định ngưỡng thích ứng tới hạn của các giải pháp, (5) Đề xuất và đánh giá nhanh các phương án/giải pháp bổ sung, (6) Phân tích giá trị kinh tế các phương án/giải pháp, (7) Xây dựng lộ trình cấp nước.
Chương 4 trình bày kết quả nghiên cứu của luận án. Nghiên cứu đã thiết lập được khung khái niệm phương pháp quy hoạch cấp nước thích nghi (CRWSF) cho đô thị ven biển ĐBSCL. Trong đó, nghiên cứu đánh giá đã đánh giá được hiện trạng tiềm năng khai thác nguồn nước mặt, nước ngầm, nước mưa và nước lợ cho cấp nước của thành phố Sóc Trăng. Các kịch bản nhu cầu cấp nước cao, thấp và theo quy hoạch đã được nghiên cứu phân tích, tính toán. Nghiên cứu cũng tổng hợp được những phương án cấp nước cho TP.Sóc Trăng và đánh giá tiêu chí các phương án này. Qua kết quả phân tích cho thấy hệ thống cấp nước của TP.Sóc Trăng gặp nhiều khó khăn để đảm bảo an toàn cấp nước nếu xảy ra tình trạng xâm nhập mặn cực đoan. Các thời điểm 2019/2020, 2024/2025, 2028-2030 là những ngưỡng thích ứng tới hạn của hệ thống cấp nước. Để thích ứng, các giải pháp sẵn có nên được triển khai ở 1-2 năm tới, xây dựng nhà máy cấp nước mặt tập trung với công suất không quá lớn (≤30.000 m3/ngày) để ứng phó thêm một vài năm tiếp theo, sau năm 2024/2025 giải pháp khử mặn nước lợ và khuyến khích quản lý nhu cầu dùng nước được đề xuất (với tổng công suất khử mặn ≤20.000 m3/ngày), hệ thống hồ chứa nước thô được đề xuất là phương án dài hạn, có thể đầu tư sau năm 2027/2028.
Chương 5 trình bày kết luận của nghiên cứu. Giải quyết mục tiêu chung và những mục tiêu cụ thể của đề tài. Đồng thời, kiến nghị, đề xuất cho những nghiên cứu tiếp theo cũng được trình bày.
2. Những kết quả mới của luận án
Nghiên cứu đã kết hợp 3 phương pháp quy hoạch thích ứng biến đổi khí hậu gồm: ngưỡng thích ứng tới hạn, đánh giá lộ trình thích ứng và phân tích thực tế phương án để xây dựng một phương pháp thiết lập kế hoạch cấp nước thích nghi cho những khu vực mà sự sẵn có của nguồn nước cho cấp nước thay đổi bất định.
Cách tiếp cận thiết lập kế hoạch cấp nước thích nghi theo lộ trình cho thấy sự linh hoạt và phù hợp trong bối cảnh tác động biến đổi khí hậu ở vùng ĐBSCL.
Nghiên cứu này đã áp dụng cách tiếp cận khai thác nước tổng hợp cho vùng nghiên cứu. Phương pháp lựa chọn khu vực khai thác nước mặt và phân tích thể tích bể chứa nước mưa tối ưu tại vùng đô thị đã cho thấy tính đơn giản và khả năng ứng dụng thực tế cao.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Ý nghĩa khoa học
– Cách tiếp cận kết hợp các phương pháp đánh giá thích ứng, gồm: ngưỡng thích ứng tới hạn, đánh giá lộ trình thích ứng và phân tích thực tế phương án đã cho thấy khả năng ứng dụng trong thiết lập kế hoạch cấp nước thích nghi trong bối cảnh tác động biến đổi khí hậu và nước biển dâng toàn cầu.
Ý nghĩa thực tiễn
– Kế hoạch cấp nước thích nghi cụ thể cho thành phố Sóc Trăng đã được thiết lập.
– Khung thiết lập kế hoạch cấp nước thích nghi khí hậu (CRWSF) được xây dựng để hỗ trợ ban hành quyết định trong công tác an toàn cấp nước vùng ven biển ĐBSCL.
– Kết quả nghiên cứu đã đóng góp những cơ sở khoa học để giải quyết bài toán an toàn cấp nước ở ĐBSCL, góp phần an sinh xã hội và phát triển đô thị bền vững.
– Phục vụ cho công tác giảng dạy và nghiên cứu về lĩnh vực quản lý, quy hoạch cấp nước tại các trường Đại học hoặc ứng dụng nghiên cứu cho những khu vực khác tương tự.
Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Bên cạnh các yếu tố không chắc chắn liên quan đến nguồn nước cấp, ban hành quyết định đầu tư cấp nước ở vùng ĐBSCL trong bối cảnh hiện tại còn liên quan đến nhiều yếu tố không chắc chắn khác, đặc biệt là các yếu tố không chắc chắn liên quan đến kinh tế. Do đó, Những nghiên cứu dự báo các yếu tố kinh tế có thể được tích hợp vào khung CRWFS.
Trong thời gian nghiên cứu, một số quy hoạch liên quan khác cũng đang triển khai cho vùng ĐBSCL, do đó TP.Sóc Trăng cần cập nhật và phân tích tiềm năng khai thác nguồn nước từ những dự án này ở những năm tiếp theo.
