TRANG THÔNG TIN TÓM TẮT NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Tóm tắt mở đầu
– Đề tài luận án: Phát triển kinh tế thị trường tại nước Cộng hòa Hồi giáo Iran từ năm 1989 tới 2019.
– Ngành: Kinh tế quốc tế
– Mã số: 9 31 01 06
– Họ và tên nghiên cứu sinh: Trần Anh Đức
– Họ và tên người hướng dẫn:
1. PGS.TS. Phạm Thị Thanh Bình
2. PGS.TS. Trần Thị Lan Hương
– Cơ sở đào tạo: Học viện Khoa học xã hội Việt Nam
2. Nội dung trang thông tin tóm tắt
Luận án có một số đóng góp như sau:
– Luận án phân tích quá trình phát triển kinh tế thị trường tại Iran giai đoạn 1989-2019; chỉ rõ thành công và hạn chế cũng như nguyên nhân.
– Luận án góp phần làm rõ quan điểm phát triển kinh tế thị trường của Iran; phân tích quá trình phát triển qua các thời kỳ tổng thống, lý giải nguyên nhân tại sao Iran phải thực hiện các cải cách kinh tế theo hướng thị trường mở.
– Từ những nghiên cứu về Iran, luận án rút ra hàm ý cho Việt Nam; phân tích thực trạng, đề xuất các hàm ý chính sách để Việt Nam có thể thực hiện tốt mục tiêu đổi mới mô hình tăng trưởng, đổi mới thể chế, hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Kết quả chính:
Trong tiến trình phát triển kinh tế thị trường, chính quyền Iran đã thực hiện ba chương trình lớn, đó là: tự do hóa kinh tế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và phát triển kinh tế tư nhân. Dù đã đạt được những thành công nhất định trong tiến trình phát triển kinh tế thị trường, Iran vẫn phải đối diện với nhiều thách thức và hạn chế. Ảnh hưởng của khu vực nhà nước với nền kinh tế vẫn còn rất lớn. Nhà nước và các tập đoàn thân nhà nước vẫn chi phối nền kinh tế, hoạt động cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và tái cơ cấu khu vực kinh tế công chưa thể hiện được hiệu quả như mong muốn. Quá trình cổ phần hóa dường như chỉ là hình thức chuyển đổi cổ phần từ nhà nước sang các tập đoàn thân cận với nhà nước, sự tham gia của tư nhân trong quá trình này rất hạn chế. Do đó, tính hiệu quả của các doanh nghiệp sau hoạt động cổ phần hóa, tái cơ cấu vẫn chưa được xác thực. Trên thị trường tài chính, Iran đã thống nhất hệ thống tỷ giá hối đoái, cho phép thực hiện các giao dịch ngoại tệ để phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu. Trước đây khi chưa tiến hành cải cách kinh tế, Iran xây dựng một hệ thống tỷ giá rất phức tạp, không đồng nhất, gây khó khăn nhiều cho hoạt động thanh toán và kinh doanh của các doanh nghiệp.
Việt Nam và Iran có nhiều điểm chung trong tiến trình phát triển kinh tế. Hai quốc gia đều bị chiến tranh tàn phá, từng đi theo mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung và đều từng phủ nhận hoạt động phát triển kinh tế thị trường. Sau khi nhận thức được tầm quan trọng và tính ưu việt của kinh tế thị trường, chính quyền hai quốc gia đã thực hiện những cải cách kinh tế theo hướng thị trường để phù hợp với hoàn cảnh và thể chế chính trị quốc gia. Việt Nam đi theo mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, còn Iran đi theo mô hình kinh tế nhà nước chi phối. Điểm khác biệt rõ rệt nhất giữa hai mô hình chính là vai trò của nhà nước đối với tiến trình phát triển kinh tế. Nghiên cứu về kinh tế thị trường ở Iran giúp Việt Nam đúc rút lại một số bài học, dù có thể không mới, nhưng vẫn quan trọng. Đó là tư duy cải cách, cải cách kinh tế phải đi cùng với cải cách thể chế chính trị, đây phải là một cỗ xe song mã. Cùng với đó, vai trò của nhà nước nói chung và khu vực kinh tế nhà nước nói riêng cần phải được xem xét và cập nhật theo những biến động của kinh tế và bối cảnh thế giới. Cuối cùng là việc nhấn mạnh vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân trong phát triển kinh tế thị trường.
