THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: “Phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Ngãi theo hướng nông nghiệp sinh thái”
Chuyên ngành: Địa lý học
Mã số: 9.31.05.01
Nghiên cứu sinh: Đặng Thị Mai Trâm
Cán bộ hướng dẫn: GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh; PGS.TS.Phạm Viết Hồng
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN
1) Quảng Ngãi là tỉnh nằm ở trung đoạn của đất nước, tổ chức lãnh thổ nông nghiệp có sự phân hóa đa dạng (miền núi, đồng bằng và hải đảo). Nông nghiệp là ngành có vị trí rất quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh về giá trị sản xuất và sử dụng lực lượng lao động. Ngành nông nghiệp đóng góp khoảng 19% GRDP tỉnh Quảng Ngãi chiếm 49,2% lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế, nuôi sống 84,9% dân số nông thôn và cung cấp lương thực thực phẩm cho 15,1% dân số thành thị. Quảng Ngãi có nhiều điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội thuận lợi cho phát triển nông nghiệp theo hướng nông nghiệp sinh thái. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành kinh tế này chủ yếu dựa trên những lợi thế về tài nguyên, hiệu quả thấp; kỹ thuật canh tác chưa hợp lí, lạm dụng bón phân hóa học, sử dụng chất bảo vệ thực vật hóa học quá mức, bảo quản chế biến không đảm bảo đã gây ra nhiều hệ lụy phá hủy môi trường, đầu độc người tiêu dùng, và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe thế hệ mai sau. Sự phát triển của ngành nông nghiệp Quảng Ngãi cũng chỉ ở chiều rộng mà chưa phát triển hợp lý giữa chiều rộng và chiều sâu.
2) Luận án điều tra 300 phiếu trên địa bàn 5 huyện. Luận án đi vào phân tích và lựa chọn 4 mô hình điển hình. i) Mô hình cánh đồng lớn (lúa) ở huyện Mộ Đức, vì đây là huyện chủ lực sản xuất lúa chất lượng cao của tỉnh Quảng Ngãi; ii) Mô hình trồng cây ăn quả ở huyện Nghĩa Hành, đây là vùng trọng điểm sản xuất cây ăn quả; iii) Mô hình sản xuất an toàn TP Quảng Ngãi, vì đây là vùng có truyền thống sản xuất rau và tiếp cận thị trường theo hướng sản xuất hàng hóa; iv) Mô hình nuôi bò thịt ở huyện Nghĩa Hành, đây là địa bàn trọng điểm lựa chọn phát triển chăn nuôi bò thịt của Quảng Ngãi. Trên cơ sở đó luận án xây dựng và phân tích làm rõ các tiêu chí phát triển nông nghiệp sinh thái trên địa bàn cấp tỉnh, áp dụng cho tỉnh Quảng Ngãi.
3) Luận án phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp tỉnh Quảng Ngãi theo hướng nông nghiệp sinh thái. Trên cơ sở phân tích các nhân tố tự nhiên kết hợp với các nhân tố kinh tế xã hội và vị trí địa lí (địa hình có sự phân hóa đa dạng từ miền núi đến đồng bằng ra vùng hải đảo; sự đa dạng về loại đất và có sự phân hóa ở nhiều dạng địa hình khác nhau đông thời gắn liền với điều kiện và trình độ sản xuất…) điều đó đã quy định sự phân hóa lãnh thổ sản xuất NN theo hướng NNST khác nhau. Cụ thể như: các mô hình cánh đồng lớn phát triển mạnh ở khu vực đồng bằng, khu vực trung du phát triển mô hình cây ăn quả xen canh và phát triển chăn nuôi bò, khu vực miền núi phát triển mô hình trồng cây dược liệu dưới rừng và các loại cây con bản địa của người dân tộc thiểu số. Kết hợp cùng những phân tích thực trạng phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Ngãi, luận án đưa ra những thuận lợi và hạn chế trong phát triển nông nghiệp theo hướng nông nghiệp sinh thái, đóng góp những gợi mở cho Quảng Ngãi trong xây dựng chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững.
4) Trên cơ sở các định hướng phát triển KTXH của tỉnh, các định hướng phát triển ngành, đồng thời đối chiếu với thực trạng sản xuất nông nghiệp và nông nghiệp theo hướng sinh thái của tỉnh Quảng Ngãi luận án đã đưa ra các định hướng và các giải pháp chính để phát triển sản xuất nông, nghiệp theo hướng nông nghiệp sinh thái trên địa bàn. Các nhóm giải pháp được đưa ra thực hiện một cách đồng bộ từ khâu bắt đầu đến khâu tiêu thụ sản phẩm và tăng khả năng tái sản xuất các loại tài nguyên cho phát triển nông nghiệp. Để xây dựng hiệu quả các mô hình cần thực hiện đồng bồng các nhóm giải pháp như giải pháp chính sách, giải pháp công nghệ và công tác khuyến nông. Để xây dựng hiệu quả các mô hình nông nghiệp sinh thái theo hướng sản xuất hang hóa cần thực hiện các nhóm giải pháp tổ chức giám sát, điều phối, tăng cường cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và nâng cao vai trò của các tổ chức nông dân cùng với việc thực hiện kịp thời giải pháp thông tin thị trường và thương mai nông sản. Đồng thời, cần thực hiện đồng bộ với các giải pháp như quản lí tài nguyên và ứng dụng tri thức bản địa gắn với tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp, nhằm phát triển nông nghiệp sinh thái gắn với việc sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn tri thức bản địa.
