THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN TIẾN SĨ
1.Tên luận án: Quan niệm về giá trị con cái trong gia đình hiện nay (Nghiên cứu trường hợp thành phố Hà Nội)
2. Ngành: Xã hội học
3. Mã số: 931 03 01
4. Họ và tên Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Lan
5. Khóa: 35 (2019-2022)
6. Người hướng dẫn khoa học:
TS. Lê Thúy Hằng
PGS, TS. Đoàn Thị Thanh Huyền
7.Tên cơ sở đào tạo: Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
8. Tóm tắt các kết luận mới của Luận án:
8.1. Những đóng góp về học thuật, lý luận
Luận án hệ thống hóa lý luận về giá trị con cái, góp phần hoàn thiện về khái niệm giá trị con cái với các giá trị thành phần: giá trị cảm xúc, giá trị xã hội, giá trị kinh tế của con cái được tiếp cận trên các chiều cạnh tích cực là các lợi ích của con cái đối với cha mẹ, và chiều cạnh tiêu cực là các phí tổn của cha mẹ khi có con cái.
Luận án kiểm chứng, khẳng định tính hợp lý trong vận dụng các lý thuyết về giá trị con cái của Hoffman, Kagitcibasi, Lucas và Mayer để đo lường, xác định vị trí các thang bậc giá trị con cái trong quan niệm của người dân, qua đó xác định thứ bậc về nhu cầu mong muốn thỏa mãn từ con cái, về khó khăn khi có con cái của các bậc cha mẹ trong bối cảnh xã hội hiện đại.
8.2. Những điểm mới rút ra từ nghiên cứu, khảo sát
Thứ nhất, bằng các phương pháp nghiên cứu xã hội học, nghiên cứu nhận diện, mô tả đa dạng quan niệm của các bậc cha mẹ về giá trị kinh tế, giá trị cảm xúc và giá trị xã hội của con cái; xác định giá trị cảm xúc là cao nhất, giá trị xã hội có vị trí thứ hai và giá trị kinh tế là thấp nhất của con cái đối với cha mẹ, qua đó phản ánh thứ bậc nhu cầu của cha mẹ về con cái, những khó khăn của cha mẹ khi có con cái.
(1) Nhu cầu về thỏa mãn cảm xúc hạnh phúc, được yêu thương, có niềm vui của các bậc cha mẹ từ con cái là nhu cầu lớn nhất và không có nguồn lực nào có thể thay thế; các nhu cầu mong muốn con cái thỏa mãn về phương diện xã hội của cha mẹ như: duy trì hôn nhân, lưu truyền tôn thống gia đình, khẳng định vị thế của cha mẹ với cộng đồng là những nhu cầu có vị trị thứ 2 trong tháp nhu cầu về con cái của các bậc cha mẹ; các nhu cầu mong muốn con cái thỏa mãn về kinh tế như hỗ trợ kinh tế gia đình, bảo hiểm (an sinh) tuổi già của cha mẹ là những nhu cầu thấp nhất mà các bậc cha mẹ mong muốn được con cái đáp ứng.
(2) Khó khăn của cha mẹ khi có con cái lớn nhất là gánh nặng chi phí kinh tế cho con cái học tập, phát triển bản thân, chi phí chăm sóc, nuôi dưỡng; tiếp theo là những căng thẳng tinh thần trong quá trình nuôi dạy con cái, những hạn chế tự do cá nhân và gia tăng trách nhiệm của cha mẹ với con cái, gia đình.
Thứ hai, qua việc phân tích ảnh hưởng của yếu tố cá nhân các bậc cha mẹ đến quan niệm về giá trị con cái, kết quả nghiên cứu khẳng định các yếu tố đặc điểm cá nhân các bậc cha mẹ, cụ thể là độ tuổi, giới tính, khu vực cư trú, thu nhập, học vấn, mức sinh hiện tại của các bậc cha mẹ có ảnh hưởng đến quan niệm của họ về giá trị con cái. Từ đó nghiên cứu đề xuất kiến nghị hàm ý chính sách khuyến khích người dân sinh con, góp phần bảo đảm duy trì vững chắc mức sinh thay thế trong cộng đồng.
