NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Tác động của tự do hóa thương mại đến kinh tế Việt Nam
Chuyên ngành: Kinh tế học Mã số: 9310101_KTH
Nghiên cứu sinh: Lê Thị Kim Chung Mã NCS: NCS36.002KTH
Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Việt Hùng,
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Qua việc hệ thống hóa các lý thuyết về tác động của thương mại tự do đến nền kinh tế và các lý thuyết phân tích tác động của công cụ chính sách tự do hóa thương mại, luận án chỉ ra được những kênh tác động của thương mại tự do đến nền kinh tế, những lợi ích và bất lợi mà thương mại tự do đem lại cho nền kinh tế, kênh tác động và những tác động chủ yếu của công cụ thuế quan đến nền kinh tế và đến phúc lợi của các bên tham gia vào thị trường.
Dựa trên tổng quan nghiên cứu thực nghiệm, luận án chỉ ra những hướng nghiên cứu và những vẫn đề còn tồn tại của các nghiên cứu thực nghiệm. Qua đó, luận án đã đề xuất mô hình nghiên cứu thực nghiệm phù hợp cho trường hợp của Việt Nam, đó là sử dụng phương pháp tiếp cận kinh tế lượng với mô hình kinh tế lượng vĩ mô và mô hình cân bằng riêng. Đây là sự khác biệt với các nghiên cứu trước khi chỉ sử dụng các mô hình mô phỏng như mô hình cân bằng tổng thể khả tính (CGE) và mô hình cân bằng riêng khả tính (CPE) cho trường hợp Việt Nam.
Luận án đã dự báo được tác động của việc cắt giảm thuế quan khi tự do hóa thương mại đến một số biến số kinh tế vĩ mô và phúc lợi của một số ngành của Việt Nam trong giai đoạn 2018-2028. Luận án khẳng định chính sách tự do hóa thương mại đem lại lợi ích nhưng cũng đem lại thiệt hại cho nền kinh tế. Từ khía cạnh vĩ mô, những lợi ích trong giai đoạn 2018 – 2028, đó là: xuất- nhập khẩu, đầu tư, GDP, việc làm đều tăng, tuy nhiên những lợi ích này chưa được ổn định, lợi ích này tăng nhiều nhất từ 2018 đến 2023, từ 2024 -2028 thì những lợi ích thu được có xu hướng giảm hơn so với giai đoạn đầu, cho thấy về lâu dài hiệu ứng có lợi từ các FTA mang lại cho Việt Nam đã suy giảm, Việt Nam có thể không duy trì được lợi thế cạnh tranh dựa trên nguồn lao động giá rẻ. Luận án cũng chỉ ra được sự gia tăng của xuất khẩu ròng chưa phải là yếu tố quyết định sự gia tăng của GDP trong giai đoạn 2018 – 2028, mà chính là sự gia tăng đáng kể từ cầu cuối cùng, cụ thể là sự gia tăng từ tiêu dùng và đầu tư là yếu tố quyết định sự gia tăng của GDP. Những thiệt hại mà chính sách tự do hóa thương mại đem đến cho nền kinh tế là nguồn thu ngân sách từ thuế giảm khá nhiều trong giai đoạn 2018 – 2028 do thuế quan được cắt giảm sâu. Từ khía cạnh ngành, luận án chỉ ra thiệt hại của các doanh nghiệp trong nước, thặng dư của các doanh nghiệp trong nước bị sụt giảm do phải giảm giá hàng hóa từ đó làm cho lợi ích mà DN nhận được không như kỳ vọng, trong khi đó thặng dư của người tiêu dùng năm 2018 có giá trị dương khi thuế quan được cắt giảm theo các cam kết của các FTA. Cuối cùng, luận án khẳng định mặc dù có những thiệt hại nhưng tự do hóa TM vẫn đem đến lợi ích ròng cho xã hội.
Luận án đưa ra một số khuyến nghị nhằm tận dụng được những lợi ích mà tự do hóa thương mại đem lại cho Việt Nam trong thời gian tới.
