NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Tác động của xuất khẩu lên năng suất của các doanh nghiệp ở Việt Nam
Chuyên ngành: Kinh tế học Mã số: 9310101_KTH
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Ánh Tuyết Mã NCS: NCS36.008KTH
Người hướng dẫn: PGS.TS. Hà Quỳnh Hoa,
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Về mặt lý luận: Luận án đưa ra các kênh lan tỏa của các doanh nghiệp xuất khẩu và kênh lan tỏa của các doanh nghiệp FDI xuất khẩu tới các nhóm doanh nghiệp. Sau đó, luận án thiết lập các giả thuyết nghiên cứu và các mô hình nghiên cứu thực nghiệm để phân tích tác động của xuất khẩu tới năng suất có tính đến các biến đặc trưng doanh nghiệp, quy mô, loại hình sở hữu, ngành nghề kinh doanh
Về mặt học thuật: Thứ nhất, luận án sử dụng các phương pháp khác nhau, hồi quy theo kỹ thuật của OP, LP, GMM để ước tính năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) theo ngành nghề kinh tế, vùng miền, quy mô, loại hình sở hữu doanh nghiệp; Sự khác biệt của doanh nghiệp xuất khẩu và không xuất khẩu. Thứ hai, luận án ước lượng tác động của xuất khẩu đến cả TFP và năng suất lao động, khác với các nghiên cứu trước chỉ tập trung vào một loại năng suất cụ thể. Thứ ba, luận án tính toán các kênh lan tỏa của các doanh nghiệp có xuất khẩu và kênh lan tỏa của các doanh nghiệp FDI xuất khẩu, sau đó ước lượng tác động các kênh truyền tải của các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu này tới năng suất các doanh nghiệp trong nước Việt Nam.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án
Thứ nhất, xuất khẩu có tác động tích cực đến TFP, năng suất lao động (NSLĐ) của các doanh nghiệp. Xét trên toàn bộ doanh nghiệp cho thấy, khi doanh nghiệp có sự gia tăng về xuất khẩu một đơn vị thì nó giúp các doanh nghiệp tăng 0.0243 đơn vị TFP và 1.11e-08 đơn vị NSLĐ. Nếu xét riêng nhóm doanh nghiệp xuất khẩu (DNXK) cho biết khi doanh nghiệp có sự gia tăng về xuất khẩu một đơn vị thì nó giúp các doanh nghiệp tăng 0.0407 đơn vị TFP và 0.0141 đơn vị NSLĐ.
Thứ hai, doanh nghiệp FDI tham gia xuất khẩu và không tham gia xuất khẩu không có khác biệt NSLĐ. Tuy nhiên, đối với TFP thì cho thấy khi doanh nghiệp FDI tham gia xuất khẩu có sự khác biệt với doanh nghiệp FDI không tham gia xuất khẩu là 0.0380 đơn vị. Ngành nông lâm thủy sản có TFP, NSLĐ cao hơn so với doanh nghiệp không tham gia xuất khẩu. Đối với ngành khai khoáng, sự khác biệt về TFP của DNXK với doanh nghiệp không tham gia xuất khẩu là 1.19e-06, còn không tìm thấy sự khác biệt này ở NSLĐ. Riêng ngành công nghiệp chế biến, sự khác biệt năng suất giữa DNXK và không tham gia xuất khẩu.
Thứ ba, kết quả khi ước lượng về các kênh lan tỏa chỉ ra cả tác động lan tỏa tích cực và tác động lan tỏa tiêu cực. Cụ thể, tác động tích cực đối với TFP được thể hiện thông qua liên kết xuôi và ngược cung; đối với NSLĐ thấy được qua liên kết ngang và ngược cung. Tác động lan tỏa tiêu cực thể hiện qua kênh lan tỏa ngược, ngang (TFP); qua kênh lan tỏa xuôi (NSLĐ). Tuy nhiên, kết quả lại chưa chỉ ra được tác động lan tỏa từ doanh nghiệp xuất khẩu qua mối liên kết ngược tới NSLĐ của doanh nghiệp trong nước.
Thứ tư, sự xuất hiện của các doanh nghiệp FDI xuất khẩu có tác động lan tỏa tích cực tới TFP thông qua liên kết xuôi và ngược cung; đối với NSLĐ chỉ thấy được qua liên kết xuôi. Sự xuất hiện của FDI xuất khẩu khiến cho năng suất của các doanh nghiệp giảm cụ thể: qua kênh lan tỏa ngược, ngang (TFP); qua kênh lan tỏa ngược cung (NSLĐ). Tuy nhiên, kết quả lại chưa chỉ ra được tác động lan tỏa từ doanh nghiệp FDI xuất khẩu qua mối liên kết ngược và liên kết ngang tới NSLĐ của doanh nghiệp trong nước. Thứ năm, luận án đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hấp thụ tác động tích cực từ xuất khẩu đến năng suất: (1) Thành lập nhiều khu công nghệ cao, khu công nghiệp để các DN có thể tận dụng được lợi thế của tích tụ, tập trung ngành trong việc lan tỏa kiến thức công nghệ từ các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp hạn chế những tác động tiêu cực của quy luật cạnh tranh trên thị trường (2) Tập trung cải thiện những bất cập vùng miền ảnh hưởng lên sự hấp thu hiệu ứng tích cực từ xuất khẩu trong việc nâng cao năng suất như vùng Tây Bắc Bộ.
