THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI
CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: “Thơ tổng biệt trung đại Việt Nam thế kỷ XVIII – XIX
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 9.22.01.21
Nghiên cứu sinh: Hán Thị Thu Hiền
Cán bộ hướng dẫn: GS. TS. Lã Nhâm Thìn
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Những kết luận mới của luận án
Luận án đã giới thuyết khái niệm tổng biệt, thơ tống biệt, bước đầu làm sáng tỏ tiền đề hình thành thơ tống biệt Việt Nam thế kỷ XVIII – XIX. Luận án đã tiến hành khảo sát và thống kê được 515 bài thơ tổng biệt (trong tổng số 8223 bài thơ) của 33 tác giả tiêu biểu, phân loại thơ tống biệt giai đoạn này. Từ kết quả khảo sát và phân loại, luận án đã phân tích sự thê hiện hình tượng nhân vật trữ tình và bức tranh hiện thực mang tính thời sự, nghệ thuật thơ tổng biệt trung đại Việt Nam thế kỷ XVIII – XIX.
Hình tượng nhân vật trữ tình và bức tranh hiện thực mang tính thời sự trong thơ tổng biệt thế kỷ XVIII-XIX
+ Hình tượng nhân vật trữ tình: Luận án phân tích đặc điểm của hình tượng nhân vật trữ tình trong thơ tổng biệt thế kỷ XVIII – XIX trên hai phương diện: con người xã hội với chức năng, phận vị và con người cá nhân với những suy tư, cảm xúc cùng mối qua hệ riêng tư.
+ Bức tranh hiện thực mang tính thời sự: Luận án đã phân tích bức tranh hiện thực mang tính thời sự của thơ tống biệt được thể hiện qua hiện thực ly tán và đời sống đói khổ của nhân dân, hiện thực công cuộc mở mang, bảo vệ cương vực lãnh thổ, hiện thực cuộc xâm lăng của thực dân Pháp. Đây chính là một nội dung mới của thơ tống biệt. Nghệ thuật thơ tổng biệt thế kỷ
XVIII – XIX
+ Tính kỳ sự và yếu tố tự sự trong thơ: Bằng những số liệu khảo sát cụ thể: 402/515 bài thơ có sự xác thực các địa điểm, địa danh, khoảng 493/515 (95,7%) tác phẩm thể hiện sự tường minh sự việc, con người ngay từ trong nhan đề, 147 bài có chú với tổng số 232 chú, 12 bài có thi tự đi kèm cũng như việc phân tích biểu hiện của yếu tố tự sự, luận án đã làm rõ và khẳng định đây là nét nghệ thuật độc đáo của thơ tống biệt giai đoạn này.
+ Không gian, thời gian nghệ thuật: Luận án đã phân tích sự thể hiện của các kiểu thời gian, không gian tiêu biểu của thơ tống biệt giai đoạn này: thời gian theo ngày, theo mùa, thời gian khoảnh khắc, thời gian đan xen quá khứ, hiện tại, tương lai và sự đan chéo của không gian thực, không gian ảo.
+ Ngôn ngữ: Từ việc thống kê được 418 điển cố, thi văn liệu Hán học trong 515 bài thơ tống biệt, luận án đã chỉ ra hệ thống điển cổ, thi văn liệu Hán học không chỉ gắn với việc chia tay, tống tiễn mà còn được vận dụng linh hoạt để diễn tả những vấn đề mang tính thời sự. Luận án cũng phân tích ba biểu tượng tiêu biểu, giúp thể hiện sâu sắc hơn suy tư, cảm xúc đưa tiễn: biểu tượng rượu, biểu tượng dòng sông, biểu tượng liễu.
+ Thể loại: ngoài 453 bài thơ bát cú, tứ tuyệt truyền thống, sự xuất hiện của 3 bài thơ Đường luật trường thiên và 49 bài cổ phong cho thấy dấu hiệu sự phát triển, hoàn thiện về mặt thể loại của thơ tống biệt thế kỷ XVIII – XIX. Luận án đã lí giải nguyên nhân và ý nghĩa, tác dụng của thể loại trong việc thể hiện nội dung thơ tống biệt.
Ngoài phần chính văn, luận án còn có phần Phụ lục với 515 bài thơ tống biệt.
Từ kết quả nghiên cứu, luận án hi vọng cung cấp những tư liệu tham khảo có ý nghĩa cho giáo viên, sinh viên, học viên khi học tập và giảng dạy những tác phẩm có đề tài tống biệt nói riêng và thơ ca trung đại Việt Nam nói chung.
