TRANG THÔNG TIN NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Tên tác giả: Nguyễn Phương Linh
Tên luận án: Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp môi trường tại Việt Nam
Ngành khoa học của luận án: Kinh tế quốc tế
Mã số: 9310106
Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quang Minh (GVHD1), TS. Nguyễn Thị Việt Hoa (GVHD2)
Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Ngoại thương
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận:
Thứ nhất, đề tài nghiên cứu của luận án mang tính cấp thiết trong bối cảnh mới, khi Việt Nam đã đặt ra mục tiêu Net Zero vào năm 2050 và nhiều cam kết quốc tế ứng phó với biến đổi khí hậu, cùng với đó là xu hướng thế giới đang tập trung nhiều hơn cho các hoạt động phục vụ bảo vệ môi trường.
Luận án đã rà soát tổng quan nhiều nghiên cứu đi trước ở trong và ngoài nước liên quan đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào ngành công nghiệp môi trường. Nhiều nghiên cứu đi trước ở trong nước mới chỉ dừng lại ở việc thảo luận cơ hội và thách thức, giải pháp phát triển ngành công nghiệp môi trường, nhưng chưa đề cập đến vấn đề thu hút FDI đối với ngành này, chưa đáp ứng tính cấp thiết trong bối cảnh mới. Từ đó, nghiên cứu sinh đã xác định khoảng trống nghiên cứu, hướng nghiên cứu phù hợp với mục đích nghiên cứu, điều kiện nghiên cứu, thông qua đó góp phần giải quyết khoảng trống nghiên cứu hiện có, và đóng góp vào bức tranh tổng quan các nghiên cứu trong lĩnh vực của đề tài.
Thứ hai, luận án đã làm rõ hơn và bổ sung một số vấn đề lý luận của ngành công nghiệp môi trường, thu hút FDI vào ngành công nghiệp môi trường, và những yếu tố ảnh hưởng tới thu hút FDI của lĩnh vực này.
Thứ ba, luận án đã xây dựng được khung phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới thu hút FDI vào ngành công nghiệp môi trường tại Việt Nam, trên cơ sở tích hợp hai lý thuyết về đầu tư quốc tế là Lý thuyết chiết trung và Lý thuyết con đường phát triển vốn của Dunning.
Thứ tư, luận án đã giải thích được kết quả vốn FDI thu hút được của ngành công nghiệp môi trường ở Việt Nam trong giai đoạn 2004 – 2023, thông qua phân tích thực trạng và chỉ ra được mối liên hệ của các yếu tố ảnh hưởng tới kết quả nguồn vốn này, trong đó làm nổi bật tầm quan trọng của quy định môi trường và công nghệ môi trường tới năng lực thu hút FDI của ngành công nghiệp môi trường. Việc sử dụng chỉ số Năng lực quản lý môi trường quốc gia – EPI để đại diện đo lường cho biến giải thích Quy định môi trường, trong mô hình định lượng (mô hình trọng lực) của luận án, đã góp phần nhấn mạnh khía cạnh thực thi trong vấn đề chính sách, quy định pháp luật về bảo vệ môi trường.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án:
Thứ nhất, luận án đã đánh giá một cách có hệ thống thực trạng thu hút FDI vào ngành công nghiệp môi trường trong nước của giai đoạn 2004 – 2023, theo quy mô tổng vốn, quy mô dự án, theo lĩnh vực hoạt động, theo quốc gia đối tác, theo địa bàn nhận đầu tư. Những kết quả thành công mà Việt Nam đã đạt được bao gồm: sự tăng trưởng về số lượng dự án và tổng vốn FDI trong một số giai đoạn nhất định, một số dự án có quy mô vốn lớn (trên 100 triệu USD), thu hút được vốn đầu tư từ đa dạng các Châu lục trên thế giới. Tuy nhiên, thu hút FDI vào ngành còn một số hạn chế: quy mô tổng vốn nhìn chung vẫn ở mức thấp, phân bổ dự án chưa cân đối giữa các vùng miền trên cả nước, các dự án về công nghệ cao chiếm tỷ trọng thấp. Kết quả phỏng vấn sâu các chuyên gia trong lĩnh vực đề tài, cùng với kết quả phân tích định lượng, đã củng cố và bổ sung những lý giải nguyên nhân cho đánh giá thực trạng nói trên. Ngoài những yếu tố ảnh hưởng được đề cập, một số nguyên nhân khác trên thực tế xuất phát từ vấn đề phân loại rác tại nguồn, ý thức người dân, sự sẵn sàng của toàn bộ hạ tầng môi trường, sự chủ động và quyết tâm hành động của chính quyền địa phương.
Thứ hai, luận án chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thu hút FDI vào ngành công nghiệp môi trường tại Việt Nam, bao gồm: chính sách pháp luật về đầu tư, quy định môi trường, công nghệ môi trường, quy mô thị trường, tỷ lệ lạm phát và khoảng cách địa lý. Trong đó, quy định môi trường và công nghệ môi trường là hai yếu tố lần lượt có ý nghĩa thống kê cao nhất, cho thấy có tác động lớn nhất tới kết quả thu hút FDI của ngành.
Thứ ba, căn cứ vào kết quả nghiên cứu định tính, định lượng, luận án đưa ra một số khuyến nghị với Chính phủ và phía các nhà hoạch định chính sách, quản lý của Nhà nước nhằm tăng cường thu hút vốn FDI cho ngành công nghiệp môi trường, nhằm thúc đẩy sự phát triển ngành, phục vụ cho những nhiệm vụ và mục tiêu bền vững của đất nước. Các giải pháp được chia thành các nhóm: (i) các giải pháp về bảo đảm hiệu quả kêu gọi, ưu đãi đầu tư đối với ngành công nghiệp môi trường; (ii) các giải pháp về hoàn thiện quy định môi trường; (iii) các giải pháp về bình ổn kinh tế vĩ mô; (iv) các giải pháp về thúc đẩy công nghệ môi trường; (v) một số giải pháp liên quan khác, giúp tăng sức hút của môi trường đầu tư Việt Nam với nhà đầu tư nước ngoài.
