1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam là một quốc gia đa tôn giáo. Có những tôn giáo lớn mang tính quốc tế du nhập từ bên ngoài như: Công giáo, Phật giáo, Tin lành; có tôn giáo nội sinh trong lòng dân tộc như: Cao Đài, Hòa Hảo… Hiện nước ta có khoảng 27% dân số sinh hoạt tôn giáo thường xuyên. Ngay sau khi nước nhà được độc lập, nhận thức đúng về tầm quan trọng của vấn đề tôn giáo, chính sách tôn giáo đã được Nhà nước ban hành, lập tức hòa mình vào đời sống xã hội, phù hợp đường hướng của các tổ chức tôn giáo, đáp ứng sự mong muốn của một bộ phận nhân dân nên tạo được sự đoàn kết và đồng thuận cao trong xã hội, góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đạt nhiều thành tựu vĩ đại. Đông đảo chức sắc, tín đồ các tôn giáo phát huy truyền thống yêu nước, gắn bó, đồng hành cùng dân tộc, đoàn kết lương giáo trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc; hăng hái tham gia phát triển kinh tế – xã hội, củng cố và tăng cường về quốc phòng an ninh, góp phần quan trọng vào những thành tựu của công cuộc đổi mới quê hương, đất nước. Hệ thống chính trị nói chung và các ngành, các cấp quan tâm xây dựng, bổ sung hoàn thiện chính sách cũng như không ngừng nâng cao hiệu quả công tác tôn giáo. Nhưng ngược lại cũng còn một số cá nhân, nhóm tín đồ tôn giáo chưa nhận thức đúng và thực hiện đúng chính sách tôn giáo. Một số vấn đề nổi lên là: tình trạng khiếu kiện, khiếu nại về đất đai, cơ sở thờ tự các tôn giáo; hoạt động tôn giáo trái quy định; lợi dụng tự do tín ngưỡng, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống đối chính quyền, gây mất an ninh trật tự. Một số địa phương, nhất là ở cấp cơ sở thiếu quan tâm, thờ ơ, buông lỏng công tác lãnh đạo, quản lý nhà nước về tôn giáo; sử dụng cán bộ, đảng viên yếu kém đã vô tình tiếp tay cho hoạt động tôn giáo trái pháp luật. Thực tế trên đang đòi hỏi Đảng và Nhà nước phải coi trọng và ngày càng tăng cường công tác tôn giáo. Nghị quyết 25 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX nêu rõ: “Công tác tôn giáo là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị” [4].
Hệ thống chính trị ở Việt Nam được xác định bao gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội,… Do vậy, việc nghiên cứu để làm rõ vai trò và phương thức thực hiện công tác tôn giáo của các tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị là hết sức quan trọng, đặc biệt là vai trò quản lý nhà nước mà sâu sát và trực tiếp là chính quyền địa phương.
