THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Đề tài Luận án: “Vấn đề nhà nước pháp quyền trong tư tưởng John Locke và ý nghĩa hiện thời của nó đối với Việt Nam”
Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Mã số: 62 22 03 02
Nghiên cứu sinh: Ngô Khắc Sơn
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Minh Hoàn
Cơ sở đào tạo: Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
TÓM TẮT NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Nhà nước pháp quyền là nhà nước gắn liền với nền dân chủ, là nhà nước hoạt động dựa trên quyền lực của nhân dân, hướng đến bảo vệ các quyền của công dân dựa trên nền tảng hệ thống pháp luật của nhà nước. Trong lịch sử tư tưởng nhân loại, vấn đề nhà nước pháp quyền đã được nghiên cứu từ thời cổ đại và nở rộ vào thời Phục hưng cận đại ở châu Âu với những nhà tư tưởng tiêu biểu như John Locke, Montesquieu, J.J. Rousseau. Trong đó, John Locke được xem là người khơi nguồn tri thức cho phong trào Khai sáng, nổi bật là những tư tưởng về vấn đề nhà nước pháp p qu quyền.
2. Vấn đề nhà nước pháp quyền trong tư tưởng John Locke thể hiện đặc sắc trên các nội dung sau: (1) Tư tưởng quyền lực thuộc về nhân dân – nguồn gốc, bản chất của nhà nước pháp quyền, đã mở ra một cuộc cách mạng tư tưởng, hướng đến việc khẳng định, đề cao vai trò của nhân dân trong quan hệ với chính quyền; (2) Tư tưởng về tính thượng tôn của pháp luật – nguyên tắc pháp quyền của nhà nước đã đề ra nguyên tắc số đông trong xây dựng luật, nguyên tắc công bằng trong thực hiện pháp luật, mối quan hệ biện chứng giữa pháp luật và tự do và vẽ ra viễn cảnh tồi tệ nếu luật pháp bị xâm phạm, chế độ chuyên chế bị khôi phục; (3) Tư tưởng phân chia quyền lực của Locke với yêu cầu cơ quan lập pháp và hành pháp phải phụ thuộc nhau, phải “phối hợp” với nhau trong việc đề ra và thực thi luật pháp…, tạo nên sự “mềm dẻo”, “linh hoạt” trong việc vận dụng vào thực tế ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam; (4) Tư tưởng về các quyền tự nhiên bất khả xâm phạm của con người có nhiều yếu tố hợp lý và nhân văn, ở chỗ John Locke khẳng định: quan hệ giữa những con người với nhau không thể là thống trị – bị trị mà phải dựa trên sự bình đẳng, lòng nhân ái, yêu thương lẫn nhau.
3. Ý nghĩa hiện thời của vấn đề nhà nước pháp quyền trong tư tưởng John Locke đối với quá trình tìm kiếm, thể nghiệm mô hình, con đường xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam được đề cập trên các mặt: (1) Tiếp tục phát huy dân chủ và bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân; (2) Đảm bảo tính thượng tôn của pháp luật; (3) Vấn đề tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; (4) Vấn đề đảm bảo quyền con người, quyền công dân trong xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
