TRANG THÔNG TIN VỀ NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ MẶT HỌC THUẬT, LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Tên luận án: TOTAL FACTOR PRODUCTIVITY SPILLOVERS FROM FDI IN MANUFACTURING: THE ROLE OF FDI’S MARKET ORIENTATION, DOMESTIC FIRMS’ ABSORPTION AND PROVINCIAL INSTITUTION.
Chuyên ngành: Kinh tế học Mã số: 9310101
Nghiên cứu sinh: Huỳnh Quốc Vũ Khóa: 2018
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn luận án: Ts. Lê Thái Thường Quân, Ts. Phạm Thị Bích Ngọc
Tóm tắt những đóng góp mới về mặt lý thuyết và thực tiễn của luận án như sau:
1. Về mặt lý thuyết
Thông qua phân tích dữ liệu, luận án tiến hành nghiên cứu đa chiều về tác động lan tỏa qua TFP từ các doanh nghiệp FDI đến các doanh nghiệp sản xuất nội địa Việt Nam với một số đặc điểm mới như sau:
Đầu tiên, luận án làm phong phú lý thuyết về các hiệu ứng tác đông lan tỏa không đồng nhất lên TFP của doanh nghiệp nội địa từ hai nhóm FDI (định hướng thị trường nội địa, định hướng xuất khẩu) ở một nước đang phát triển như Việt Nam. Bênh cạnh đó làm rõ thêm hiệu ứng Melitz (2003), các doanh nghiệp có khả năng xuất khẩu sẽ nhận tác động lan tỏa tích cực từ các doanh nghiệp FDI định hướng thị trường nội địa hoặc cung cấp đầu vào cho các doanh nghiệp FDI định hướng thị trường xuất khẩu.
Thứ hai, luận án làm rõ thêm vai trò của doanh nghiệp nhỏ, công nghệ thấp, công nghệ cao và học hỏi theo vùng ảnh hưởng đến tác động lan tỏa năng suất thông qua liên kết ngang và liên kết dọc.
Thứ ba, luận án làm rõ thêm Khung lý thuyết về sự lan tỏa năng suất các yếu tố tổng hợp từ khu vực FDI đến TFP cac doanh nghiệp trong nước có tham gia xuất khẩu, đặc biệt tập trung vào các thị trường mới nổi như Việt Nam. Điều này đáng chú ý khi đa số các nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào các quốc gia phát triển.
Thứ tư, luận án chứng minh năng suất tổng hợp của các doanh nghiệp trong nước tham gia xuất khẩu được gia tăng thông qua tác động của các liên kết ngang và ngược trong khi kênh liên kết xuôi gây tác động tiêu cực. Đối với các doanh nghiệp có khả năng xuất khẩu tốt thì kênh liên kết ngược là một kênh lan tỏa năng suất quan trọng.
Thứ năm, luận án giúp đào sâu hơn vai trò của thể chế khi nghiên cứu tác động lan tỏa từ khu vực FDI đến TFP các doanh ngiệp nội địa ở các nền kinh tế mới nổi, nơi thể chế đang dần hoàn thiện theo định hướng thị trường như Việt Nam.
Cuối cùng, luận án giúp làm rõ vai trò của thể chế địa phương đến sự hấp thụ tác động lan tỏa lên của TFP doanh nghiệp sản xuất trong nước từ khu vực FDI. Điều này đặc biệt quan trọng đối với một quốc gia đang trong quá trình hoàn thiện khung cơ cấu tổ chức hướng thị trường của mình Việt Nam. Hơn nữa, luận án cung cấp thêm bằng chứng tác động lan tỏa TFP của doanh nghiệp sản xuất trong nước với thể chế cấp tỉnh, trong khi các nghiên cứu trước đó chủ yếu tập trung vào các thể chế cấp quốc gia (Krammer, 2015).
2. Về mặt thực tiễn
Thứ nhất, kết quả nghiên cứu của luận án về tồn tại của hiệu ứng lan tỏa từ FDI và các nhân tố ảnh hưởng, mang lại bằng chứng thực tiễn rất quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách liên quan đến thu hút đầu tư nước ngoài. Kết quả này cũng hữu ích cho chủ doanh nghiệp để tối ưu hóa các mối liên kết và nâng cao năng lực nội tại, giúp hấp thụ kiến thức công nghệ từ các doanh nghiệp FDI. Các cơ quan như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương cần xây dựng cụ thể danh mục ngành, lĩnh vực cần thu hút đầu tư nước ngoài trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Đặc biệt, cần xây dựng các quy định, tiêu chuẩn để lựa chọn các nhà đầu tư nước ngoài có công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường, có năng lực và hướng đến xuất khẩu.
Thứ hai, nghiên cứu cho thấy hai nhóm doanh nghiệp FDI hướng thị trường nội địa và hướng xuất khẩu có các tác động khác nhau đến TFP của doanh nghiệp sản xuất trong nước. Trong giai đoạn hiện tại, với năng lực sản xuất và chất lượng nhân lực, chính phủ nên ưu tiên thu hút các doanh nghiệp FDI có định hướng xuất khẩu. Bênh cạnh đó để doanh nghiệp địa phương tham gia chuỗi cung ứng với các doanh nghiệp FDI thì cần chuẩn bị tốt cơ chế, luật lệ và chất lượng nguồn nhân lực.
Thứ ba, kết quả nghiên cứu của luận án làm cơ sở để đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm phát huy hiệu ứng lan tỏa công nghệ tích cực từ FDI đến doanh nghiệp chế tạo của Việt Nam. Nhà nước cần tạo cơ chế thúc đẩy các mối liên kết giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước ở trong khu công nghiệp. Chính phủ và chủ doanh nghiệp nên có giải pháp rút ngắn khoảng cách công nghệ, chia sẻ và nhân rộng kinh nghiệm thu hút và quản lý đầu tư của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chính phủ cần có giải pháp hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ để tự nâng cao năng lực của mình thông qua các chính sách hỗ trợ đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tiếp cận công nghệ mới.
Cuối cùng, kết quả nghiên cứu cho thấy thể chế tốt có thể giúp các doanh nghiệp học hỏi và gia tăng TFP. Thể chế minh bạch giúp các doanh nghiệp sản xuất có năng suất cao trong ngành học hỏi và cải thiện nhanh chóng hơn so với doanh nghiệp năng suất thấp. Chính phủ cần xây dựng chính sách thu hút đầu tư nước ngoài mang tính cạnh tranh với các nước trong khu vực và phù hợp với biến động kinh tế toàn cầu. Đồng thời xây dựng lợi thế cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài thông qua điều kiện đầu tư, hệ thống pháp luật minh bạch và nền kinh tế thị trường phát triển kết nối toàn cầu.
